|
|
|
Vortal
o medytacji
|
|
|
|
|
|
Sugestopedia Łozonowa i metoda superlearningu
Ćwiczenia relaksacyjne mogą zarówno pomagać naszej psychice, jak
i mogą bardzo istotnie poprawiać naszą pamięć oraz zwielokrotniać
zdolności uczenia się.
Bardzo istotnie do badań tego zagadnienia przyczynił się
bułgarski psycholog i doktor neurologii, Georgii Łozanow (ur. w
1926 w Sofii). Na bazie metody dra Łozanowa rozwinęła się potem
popularna na świecie metoda superlearningu (przyspieszonego
uczenia się).
Ćwiczenia zbliżone do relaksacyjnych bardzo często nazywa się
ćwiczeniami relaksacyjno-koncentrującymi. Nazwa ta wyraża bardzo
istotną zasadę kierunku ćwiczeń relaksacyjnych: dążymy do
rozluźnienia napięć w ciele (relaks) przy jednoczesnym
zwiększeniu poziomu czujności i skupienia umysłu (koncentracja).
Właśnie pod wpływem rozluźnienia i wyciszenia, pod wpływem
relaksacji i medytacji, zazwyczaj udaje się znacznie zwiększyć
przytomność i jasność umysłu. W wyniku rozluźnienia umysł staje
się bardziej świeży i skupiony.
Czym jest sugestopedia dra Łozanowa
Metoda Łozanowa jest przykładem jednej z technik świadomego i
pozytywnego wykorzystywania właściwości umysłu i psychiki
człowieka. W oparciu o badania nad przypadkami rewelacyjnej
pamięci w państwa Wschodu (zwłaszcza w Indiach) badacz ten
opracował stosunkowo prostą metodę pozwalającą przeciętnym
studentom zapamiętywać nawet po kilkaset słówek języka obcego
dziennie. Metoda ta pozwalała jednocześnie zarówno uczyć się
innych przedmiotów, jak i miała wartości psychoterapeutyczne.
Podejście Łozanowa polegało na równomiernym, płynnym oddychaniu
w rytm spokojnej muzyki, a konkretnie do powolnej muzyki
barokowej w tempie largo.
Dodatkowo studenci na początku mieli podawane sugestie, które
pogłębiały ich relaksację, odprężenie i pozytywne nastawienie
się do procesu uczenia się. Stąd też nazwa sugestopedia, czyli
terapia wykorzystująca metodę sugestii.
Rola sugestii w sugestopedii
Łozanow w umiejętnym stosowaniu sugestii widział bardzo
konkretne narzędzie terapeutyczne. Zagłębianie się w wyciszenie,
w rytm swojego oddechu oraz w głębokie znaczenie prostych
sugestii wywołuje pewien rodzaj kontemplacji, w której znacznie
potęgują się siły i jasność naszego umysłu. Tego typu praktyki
wykorzystywane były od wieków w wielu religiach i systemach
rozwoju wewnętrznego.
Przypuśćmy, że chcemy chwilę popracować z sugestią o treści
jestem spokojny i pełen miłości, jestem wypełniony miłością i
spokojem.
Z jednej strony możemy powtórzyć sobie w myśli kilka
razy to zdanie jako pewnego rodzaju informację i treść
intelektualną. Wówczas nie jest to kontemplacyjne wykorzystanie
sugestii.
Możemy jednak wykorzystać to proste zdanie jako obiekt
skupienia, na którym może - podczas powtarzania - coraz bardziej
stabilnie spoczywać nasza uwaga.
Wówczas doświadczamy czegoś w
rodzaju kontemplacji - czujemy, jak zagłębiamy się coraz
bardziej w znaczenie tej sugestii, czujemy jak narasta siła
skupienia i jasności naszego umysłu, podobnie niczym np.
promienie słońca skupiane i ogniskowane przez szkło
powiększające.
Dłuższe skupianie umysłu na jednym obiekcie, np. na powtarzanej
sugestii (myśli) działa podobnie do soczewki - coraz bardziej
skupia naszą uwagę.
Badania dra Łozanowa
Łozanow zdawał sobie bardzo dobrze sprawę z faktu, że
współczesny sposób nauczania w szkole wykorzystuje tylko w
niewielkim stopniu faktyczne możliwości ludzkiego umysłu.
Podróżując po wielu krajach (zwłaszcza pasjonowały go Indie)
spotykał osoby posiadające fenomenalną pamięć, które potrafiły
bez trudu zapamiętywać całe obszerne księgi różnego rodzaju
tekstów.
Uczony ten podejrzewał, że nie chodzi tutaj (w napotkanych
fenomenach doskonałej pamięci) zasadniczo o jakieś wrodzone
predyspozycje i zdolności, co raczej o inny sposób podchodzenia
do funkcjonowania ludzkiego umysłu.
Jego badania doprowadziły go do wniosku, że umysł funkcjonuje
inaczej w stanie stresu, a zupełnie inaczej w stanie głębokiego
relaksu. W stanie relaksu i skupienia (osiąganym np. poprzez
wykorzystywanie do tego celu zrelaksowanego, rytmicznego
oddechu) zdolności pamięci, kojarzenia i percepcji zwiększają
się kilkakrotnie.
Jest tak m.in. dlatego, że następuje wówczas zwiększona i
udoskonalona komunikacja pomiędzy obiema półkulami mózgu, z
których jedna (lewa) jest bardziej zadaniowa i logiczna, a druga
(prawa) jest bardziej artystyczna i związana z wyobraźnią.
Współczesna szkoła uczy nas głównie podejścia logicznego i
zadaniowego. Łozanow używał podejścia bardziej zintegrowanego, w
którym logika i zadaniowość dopełniała się z wyobraźnią i zabawą.
Oczywiście może istnieć wiele metod i technik, które
doprowadzają nasz umysł do takiego pełnego (integrującego logikę
i wyobraźnię) stanu.
Metoda Łozanowa
Łozanow zastosował następującą metodę:
- puszczał studentom powolną muzykę barokową w tempie largo
(powolne tempo 40-60 uderzeń na minutę; koresponduje ono z
rytmem bicia serca, gdy czujemy się spokojnie i bezpiecznie);
- studenci mieli oddychać w rytm tej muzyki w następujący
sposób:
przez 4 beaty/uderzenia (tzn. przez około 4 sekundy, bo 1
ćwierćnuta trwała około 1 sekundy) robili wdech,
przez kolejne 4 beaty (4 sekundy) – wykonywali zatrzymanie
oddechu,
i przez 4 beaty (sekundy) robili wydech;
- oddech miał być rytmiczny, ale jednocześnie zrelaksowany i
naturalny;
- na początku każdej sesji nauki, studenci mieli dodatkowo
czytane relaksujące sugestie, które pomagały im nastroić się
pozytywnie i twórczo do procesu uczenia się;
- następnie, na każdej fazie zatrzymania oddechu, mieli czytane
jedno słówko języka obcego wraz z tłumaczeniem (lub jakąś inną
małą dawkę materiału do nauczenia się).
Efektywność metody Łozanowa
Efekt tej metody był taki, że losowo wybrana grupa studentów
potrafiła przyswajać bez problemu po kilkaset słówek języka
obcego dziennie. Skuteczność zapamiętanego materiału była
sprawdzana następnego dnia i okazywało się, że wynosiła ona
ponad 80 %.
Studenci wykazujący szczególne uzdolnienia do relaksowania się i
przyswajania wiedzy tą metodą byli wybierani do grup
specjalnych, w których udało się uzyskać rezultat około 1000
zapamiętanych słówek dziennie.
Oczywiście brzmi to dosyć niewiarygodnie, ale Łozanow
szczegółowo dokumentował swoje badania; był zapraszany na liczne
konferencje do wielu krajów.
Szczegółowe uwagi do metody
sugestopedii (superlearningu) Łozanowa
Łozanow zastosował muzykę barokową z kilku powodów: po pierwsze
ładna, spokojna muzyka sprzyja uspokojeniu i harmonizowaniu obu
półkul mózgu oraz wprowadza nas w stan równowagi pomiędzy logiką
i wyobraźnią.
Po drugie brzmienie tradycyjnych instrumentów barokowych,
zdaniem tego badacza, dodatkowo stymuluje mózg i rejony
przysadki mózgowej i szyszynki. Łozanow zauważył analogiczne
zastosowania muzyki w wielu kulturach, gdzie badał fenomen
genialnej pamięci.
Następnie oddech: miał być swobodny i zrelaksowany, a
jednocześnie rytmiczny i zintegrowany z tempem puszczanej
muzyki. Słówka podawane były w fazie zatrzymanego oddechu,
ponieważ w tej fazie umysł jest wolny od nadmiernego starania
się i od przypadkowych myśli, jest czysty niczym tafla wody
wolna od pomarszczonych fal;
wówczas podawane treści zapamiętują się łatwiej i głębiej,
ponieważ uwaga nie jest kierowana na żadne inne rozpraszające
obiekty, a także następuje lepsza komunikacja pomiędzy
świadomości i podświadomością.
Tak więc zastosowane przez doktora Łozanowa metoda powodowała,
że studenci byli podczas procesu uczenia się głęboko
zrelaksowani, ale ich umysły pozostawały jednocześnie czujne,
przytomne, rześkie i plastyczne.
Metoda ta sprawia, że umysł staje się spokojny, nieporuszony,
niezmącony i naturalny, niczym doskonała tafla wody,
gładka jak lustro, czy przejrzyste zwierciadło;
umysł taki może bardzo dokładnie i bez
zniekształceń odbijać każdy pojawiający się obraz.
Podawane słówka pojawiały się wówczas w umyśle bardzo wyraźnie
(pomimo, że studencie nie wkładali w to specjalnego wysiłku) i
głęboko zapadały w podświadomość.
Metoda, którą zaproponował ten badacz, polegała zatem w dużym
stopniu na zwiększeniu poziomu skupienia uwagi;
relaks i
zintegrowanie się ze swoim oddechem
zarówno potęgują przytomność
i świeżość umysłu, jak pomagają informacjom zapadać głębiej w
podświadomość.
Łozanow zastosował tego typu metodę nie tylko do nauki języka
obcego, ale także do nauki innych przedmiotów (w tym przedmiotów
ścisłych), a także jako narzędzie efektywnej terapii w pracy z
emocjami.
Rafał Seremet
|
|
|