Serwis poświęcony medytacji    Aktualności Sklep Kontak

Strona Główna

Powrót do działu

 
 

ALCHEMIA  i  Tabula Smaragdina 

- TABLICA SZMARAGDOWA

 

 

Europa także (podobnie jak Azja) miała w swoich dziejach kilka tradycji mistycznych. 

Najbardziej znanym europejskim ruchem duchowym  jest chrześcijaństwo. W jego ramach możemy wyróżnić dwa podstawowe nurty:

1) tradycje mistyczną - zmierzającą bardziej do faktycznego przeżywania duchowej rzeczywistości, niż do prób skrystalizowania dogmatów i przepisów; bardziej polegającą na intuicji i łasce, niż na podejściu rozumowym, ewentualnie - łączącą podejście rozumowe z praktyka mistycyzmu;
2) tradycje hierarchiczną  - wywodzącą się początkowo z chrześcijaństwa duchowego i mistycznego, ale z czasem rozwijającą się swoim własnym torem, odchodząc zazwyczaj od faktycznego doświadczania wymiarów duchowych. 

Samo poleganie na modelu hierarchicznym, bez otwarcia się na aspekt duchowy i mistyczny religii, zazwyczaj sprowadza tę postać chrześcijaństwa bądź to do 

  • ćwiczeń umysłowych (np. zagłębianie się w subtelności nauk teologicznych, bez równoczesnego wkraczania w świat pokory, ciszy i łaski), co jest jedynie początkiem poznawania wnętrza,

  • bądź do wymiaru władzy (z ezoterycznego punktu widzenia można scharakteryzować to jako zatrzymanie się na etapie trzeciej czakry) niewątpliwie rozwój silnej woli jest ważną sprawą w rozwoju jednostki, jest jednak etapem przygotowującym do osiągnięcia pełnej harmonii z Duchem, kiedy mądrość i wola jednostki, nie tyle wysila się, co jest w zgodzie z odwiecznym prawem - nie czerpie tylko z ograniczonego potencjału jednostki, ale z uniwersalnego, nieskończonego potencjału Ducha. 

 

Oprócz jednak tradycji chrześcijańskiej duchowość i mistycyzm Europy miał jeszcze wiele innych odcieni. Nieporozumieniem jest traktować je jako błędne herezje, ponieważ rozwój wewnętrzny jednostki nie zależy jedynie od przynależności do danej organizacji, grupy wyznaniowej itp. ale także od osobiście poczynionych postępów. 
Podobnie jak wtedy, gdy zapisujemy się do takiej czy innej uczelni/szkoły, to osiągnięty przez nas rozwój zależy nie tylko od ogólnego poziomy szkoły, ale także od tego, na ile chcemy cos z niej wynieść.

Powszechnie znane są liczne tradycje duchowe przedeuropejskie - np. tradycje duchowe Druidów, mające ogromy wpływ na duchowość i kulturę Kościoła Celtyckiego, czy np. mistyczne tradycje Grecji (np. Orfizm, pod którego ogromnym wpływem był Platon, Pitagoreizm, czy uzdrowicielskie tradycje Świątyń Asklepiosa).

 


 

Inną bardzo ważna wewnętrzną tradycją Europy była alchemia. Prześledźmy teraz krótki jej opis z rozdziału "Współczesne ujecie alchemii jako ścieżki wewnętrznej przemiany" z książki Alchemia i moc medytacji 
(Rafał Seremet, Studioastropsychologii 2004), a następnie podelektujmy się najbardziej fundamentalnym i podstawowym tekstem alchemii europejskiej pt.  Tablica Szmaragdowa (Tabula Smaragdina)

 

           "(...) Transmutacja, czyli przekształcenie – tak typowe pojęcie dla nauk alchemicznych oznaczała zarówno najróżniejsze metalurgiczne próby uszlachetniania metali, jak i, jednocześnie, przekształcenie pospolitego metalu w złoto było symbolem przekształcenia zwykłego śmiertelnego i nieoświeconego stanu człowieka, w stan oświecony i nieśmiertelny.

            Czym zatem różniła się alchemia europejska od europejskiej religii i mistyki chrześcijańskiej? W zasadzie ich cele były podobne, jednak alchemicy w swoich poszukiwaniach jedynie na zewnątrz zgadzali się z dogmatami oficjalnej religii kościelnej, wewnętrznie zaś prezentowali zazwyczaj umysły bardzo niezależne, często interesując się (oprócz chrześcijaństwa) np. „wtajemniczonymi” naukami Egiptu, czy naukami perskiego mistyka Zaratustry. Natomiast mistycy chrześcijańscy zazwyczaj poprzestawali na badaniach sfery ducha, podczas gdy alchemicy jednocześnie zgłębiali ducha, jak i ciało/materię.

Alchemia europejska            

            Alchemia europejska miała wiele twarzy. Bez wątpienia jej łatwo zauważalnym aspektem było np. poszukiwanie sposobu przekształcenia (transmutacji) zwykłego metalu w złoto, a co za tym idzie liczne doświadczenia metalurgiczne i chemiczne. Równocześnie oprócz takich zainteresowań naukami przyrodniczymi pewna ilość pseudo-alchemików zajmowała się tzw. szarlatanerią, czyli świadomym wprowadzaniem ludzi w błąd, bazującym na czyjejś naiwnej wierze. Jednak obok tych dwóch nurtów w Europie aktywna była także alchemia hermetyczna o silnej podbudowie mistycznej, i właśnie ten jej nurt nas tutaj interesuje. Alchemicy tacy albo zasadniczo zajmowali się poszukiwaniami mistycznymi i filozoficznymi, albo łączyli swoje dążenia mistyczne z jednoczesnymi eksperymentami z obszaru nauk przyrodniczych. Takie podejście do alchemii polegało na dążeniu do doskonałości, do przekształcenia zasadniczo samego człowieka, nie zaś metalu.

            Alchemię europejską niekoniecznie musi się rozumieć jako duchową i religijną opozycję do oficjalnego chrześcijaństwa i organizacji Kościoła. Powiedzieć można, iż alchemicy europejscy w dziedzinie zainteresowań zagadnieniami religii przejawiali postawę interdyscyplinarną i porównawczą. Jeżeli Chrystus przekazał jakieś uniwersalne nauki dotyczące najgłębszych znaczeń życia, człowieczeństwa i wszechświata (nauki, które były wynikiem jego wtajemniczenia, czyli poznania owego kamienia filozoficznego) to jednocześnie musi istnieć jakiś związek jego nauk z naukami innych wtajemniczonych, jak np. perskiego Zaratustry, egipskiego Thota-Hermesa Trismegistosa, czy Apoloniusza z Tiany (rejon dzisiejszej Turcji). Postawę alchemików cechował zatem pewien elitaryzm. Popularna (typowa dla przeciętnego wyznawcy w okresie po ustaleniu się dogmatów) interpretacja chrześcijaństwa mogła pomijać najgłębszą tajemnicę, której nauczał Jezus. W jaki sposób zrealizować pełne przebudzenie ducha, o którym mówił Chrystus? Być może drogą było dążenie do pełnej doskonałości (niczym symboliczne przekształcenie żelaza w złoto), niezależne od interpretacji religii przez oficjalne władze (od dogmatów podawanych jako esencja i sedno religii), skorumpowane nierzadko walkami o wpływy. W takim znaczeniu alchemię można by pojmować jako próbę oddzielenia w religii tego, co boskie (przekazane przez „wtajemniczonych”, duchowo przebudzonych), od tego, co ludzkie – dodane przez ludzi na wskutek ich niewiedzy, braku wtajemniczenia i odpowienio głębokiego zrozumienia (dodane przez niewtajemniczonych). Jest to zatem postawa religijna nie oparta na uproszczonych wierzeniach, skodyfikowanych dogmatach i ślepej wierze. W miejsce tego wszystkiego polegająca na poszukiwaniu osobistego mistycznego doświadczenia i poznania absolutu.

            Śledząc dzieła europejskich alchemików zauważa się, że oprócz badania nauk chrześcijańskich interesowali się oni zwłaszcza takimi postaciami (i ich naukami) jak: Zoroaster (Zaratustra – reformator religii perskiej), Hermes Trismegistos (legendarny wtajemniczony Egiptu, któremu przypisywano autorstwo wielu ksiąg), Pitagoras (częściowo także Heraklit, Platon i Plotyn), Mojżesz, Salomon np. Jeszcze w wieku XVII wielu alchemików uważało, iż Mojżesz podczas swego pobytu i otrzymywania arystokratycznego wychowania w Egipcie zetknął się z naukami Hermesa Trismegistosa, i nauki te były ważnym źródłem jego wtajemniczenia. Typowe dla Aleksandrii poszukiwanie wspólnego głębokiego znaczenia (synkretyzm aleksandryjski), odegrało szczególnie istotną rolę w kształtowaniu się europejskiej alchemii. Wiele tekstów, traktowanych wręcz kanonicznie, ma rodowód mniej lub bardziej egipski. Wymienić tu można Corpus Hermeticum, Tabula Smaragdina, Anthologium Ioannesa Stobajosa, Picatrix, Liber Hermetis.

            Oprócz Egiptu i kultury duchowej jednego z jego głównych miast – Aleksandrii, na rozwój alchemii europejskiej miały wpływ poszukiwania uczonych, mistyków i alchemików ze świata Islamu, a zwłaszcza ruchu Sufich. Arabowie wraz z podbojami nowych terytoriów przyswajali sobie zdobycze duchowe nowych regionów. Żyjący w VIII-mym wieku sufi i alchemik Dżabir ibn Hajjam napisał szereg dzieł zarówno przyrodniczych, jak i tajemnych, powołując się zarówno na Szmaragdowe Tablice i myśl synkretyzmu egipskiego, jak i na alchemię i filozofię rejonu Chin. Wraz z ekspansją kultury arabskiej w roku 711 (poprzez Afrykę Północną) do Hiszpanii, duchowe zdobycze Islamu aż do wieku XIII-go, poprzez takie ośrodki jak Kordoba, Sewilla, Toledo czy Walencja, intensywnie i głęboko oddziaływały na Europę. W okresie tym Hiszpania stała się europejskim centrum poszukiwań alchemicznych. Szczególnie znanymi postaciami tego okresu są biskup Priscillian, czy działający w Kordobie islamski uczony i mag Ibn Massara, oraz urodzony w Sewilli i wiele podróżujący Ibn Arabi. Poważanym alchemikiem islamskim był znany (także obecnie) medyk i myśliciel Awicenna.

            Trzecim źródłem nauk duchowych, które szczególnie istotnie wpłynęły na alchemię Europy był mistycyzm żydowski. Dokonało się to za sprawą wypraw krzyżowych, jako efekt uboczny tych pseudo religijnych poczynań, jakim były krucjaty. Poprzez krzyżowców zawędrowała do Europy myśl kabalistyczna, jak i (poprzez zakon Templariuszy) tajemnicze nauki Druzów.

Najbadziej znanymi, legendalnymi i kanonicznymi tekstami europejskiej alchemii były: Tabula Smaragdina (Tablica Szmaragdowa) i Corpus Hermeticum, przypisywane zazwyczaj (Thotowi – bogowi wiedzy i sztuki pisania) Hermesowi Trismegistosowi, legendarnemu egipskiemu wtajemniczonemu kapłanowi. Cześć badaczy datuje jednak powstanie Tablicy Szmaragdowej na III-XIII w n.e. Z Egiptem wiązano ponadto jeszcze pięciu innych starożytnych mistrzów alchemii: Ostanesa (mag na dworze Kserksesa, wysłany do Egiptu), Ptolemeusza II Philadelphosa (władca Egiptu popierający rozwój nauki i alchemii – III w.p.n.e.), Bolosa-Demokryta, Komanosa, oraz Marię Żydówkę (Maria Prophetissa – słynna alchemiczka i chemiczka). (...)"
                                                                                                                    (za "Alchemia i moc medytacji")

 

TABLICA SZMARAGDOWA

( Tabula Smaragdina Hermetis
na podstawie tłumaczeń Fulcanelliego i Sir Isaaca Newtona)

To jest prawdą, całą prawdą, na pewno i bez kłamstwa: 
To co jest na dole jest takie jak to co jest na górze; a to co jest na górze jest takie jak to co jest na dole. 
Poprzez to dokonują się wszelkie cuda. 
I tak jak wszystkie rzeczy istnieją w Jednym i pochodzą od Jednego, które jest najwyższą Przyczyną, poprzez mediację Jednego, tak wszystkie rzeczy są zrodzone z Jednej Rzeczy przez adaptację. 
Słońce jego ojcem, Księżyc matką; 
Wiatr nosił go w swym łonie. Ziemia jest jego żywicielką i strażnikiem. 
Jest Ojcem wszystkich rzeczy, 
zawarta jest w nim wieczna Wola. 
Jego siła, jego moc pozostają całe, kiedy przemienia się w ziemię. 
Ziemia musi zostać oddzielona od ognia, subtelne od gęstego, delikatnie z nieustającą uwagą. 
Powstaje z ziemi i wznosi się ku niebu i z powrotem schodzi na ziemię; gromadzi w sobie siłę wszelkich rzeczy wyższych i niższych. 
Poprzez poznanie tej rzeczy cała wspaniałość świata stanie się twoja a wszelka niejasność odejdzie od ciebie. 
Jest to moc ponad moce, siła posiadająca siłę wszelkiej mocy, gdyż przezwycięży każdą subtelną rzecz i przeniknie każdą litą rzecz.
(Jest to moc ponad moce, siła posiadająca siłę wszelkiej mocy, gdyż przeniknie wszystkie tajemnice i rozwieje wszelką ignorancję). 
W ten sposób został stworzony świat. 
Z niej są zrodzone różnorodne cuda, do których osiągnięcia podano tu wskazania. 
Z tego właśnie powodu nazywają mnie Hermes Trismegistos, gdyż posiadłem trzy części filozofii wszechświata. 
To co nazwałem Słonecznym Dziełem jest teraz zakończone.

 

 

 

powrót do góry strony


zamów: "Alchemia i moc medytacji"