|
Lama
Anagarika Govinda
ZNACZENIE
MANTRYCZNEJ SYLABY HRI
Mantryczna sylaba HRI posiada naturę płomienia. Zawiera ona jego
cieplo, intensywnosc, ruch w góre, sile promieniowania i barwe.
Jest swietym dzwiekowym symbolem Amitabhy, którego kolor jest
czerwony i którego miejsce w mandali Dhjanibuddów znajduje sie
na zachodzie, w miejscu zachodu slonca i godziny medytacji (skt.
Upasana *), gdy praca dnia jest dokonana, a spokój wypelnia swiat.
Zewnetrzna aktywnosc zostaje wyciszona i ustepuje miejsca
wewnetrznej. Umysl uwalnia sie z wiezów ziemskich trosk i wznosi
sie do duchowej krainy Amitabhy, krainy symbolizowanej przez
Sukhawati (tyb. Dewaczen), siedzibe szczesliwosci.
Podczas medytacji zachodzacego slonca, medytujacy wizualizuje
sobie promieniujaca, gleboka czerwien Amitabhy, która
rozplomienia sie miloscia i wspólczuciem dla wszystkich czujacych
istot, i gdy owo promieniowanie oplywa i wypelnia sadhake (praktykujacego),
otwieraja sie platki lotosu jego serca i w glebokim oddaniu
powtarza on mantre: "OM AMITABHA HRI" (wymowa tybetanska:
"OM AMI DEWA HRI".
Poprzez OM rozszerza sie caly wszechswiat (dzwiek "O"
jest wszechobejmujacym, a zawarty w nim ruch porównany jest do
otwierania sie ramion), jak gdyby pragnal uczynic miejsce dla
nieograniczonego (skt. amita) swiatla (skt.abha), którym jest
Amitabha. W HRI jednak roznieca wznoszacy sie plomien inspiracji i
oddania, poprzez który uczestniczy w istotnej naturze Amitabhy.
Nic nie mogloby wyrazic tego lepiej, jak poruszajaca serce
modlitwa Milarepy:
"Panie, z kraglego slonca twojej laski,
swiecily jasne promienie swiatla
i otworzyly w pelni platki lotosu mego serca,
który rodzi sie z wiedzy,
dzieki któremu ciagle od nowa jestem z toba zwiazany:
Dlatego czcic ciebie pragna poprzez ustawiczna medytacje.
Racz udzielic mi swego blogoslawienstwa w moim
Powaznym wysilku,
Aby dobro jedynie spotykalo wszystkie istoty.
Ani jedno poruszenie mego ciala nie bedzie swieckim
Celom sluzylo odtad,
Poniewaz cialo, mowe i serce poswiecam
Jedynemu celowi: Stanowi Buddy."
Rozrózniajaca madrosc (skt. pratjawekszna - dzniana) Amitabhy
jest madroscia wewnetrznej wizji (skt. dhjana). Innymi slowy, nie
jest to intelektualna analiza, czy rozróznianie, lecz calkowite i
bezstronne uswiadomienie sobie róznorodnych form zycia i zjawisk,
widzianych od strony jednosci lezacej u podstaw wszystkiego.
Znaczenie takiego uswiadomienia i towarzyszace mu poznanie, ze zróznicowanie
jest równie wazne jak jednosc, poniewaz sie wzajemnie warunkuja,
staje sie zrozumiale poprzez manifestacje Amitabhy na plaszczyznie
indywidualnosci i aktywnosci, gdzie pojawia sie on jako
Awalokiteswara (tyb. Czenrezig), w którym promienie jego
niezmierzonego swiatla zostaja przeksztalcone w niezliczone
pomocnicze ramiona i wyciagniete rece. Na kazdej dloni pojawia sie
"oko Madrosci", aby pokazac, ze upaja (celowe narzedzie
lub srodek, sila milosci i wspólczucia) musi byc zawsze powiazana
z transcendentna madroscia - pradznia. Jedynie w taki sposób moze
byc Awalokiteswara przewodnikiem i pomocnikiem wszystkich tych, którzy
daza do wyzwolenia.
I tak nalezy to pojac, gdy bidza mantra HRI - porównywalna do
zywego, rozwijajacego sie nasionka - rosnie i rozwija platki na
plaszczyznie indywidualnosci i aktywnosci, w formule: OM MANI
PADME HUM (tyb. OM MA NI PE ME HUNG), której Awalokiteswara jest
klejnotem (MANI) urzeczywistnianym w lotosie (PADME) serca,
zwanego tez anahata czakra.
Innymi slowy, HRI jest kwintesencja OM MANI PADME HUM, jest
nasionkiem, z którego wyrasta ta mantra, i z która zostaje
ponownie zintegrowana. Dlatego dodaje sie na ogól HRI do mantry
OM MANI PADME HUM.
Jest zrozumiale samo przez sie, ze wyzej wymieniona interpretacja
nie wyczerpuje znaczenia tej mantry, poniewaz kazda mantra jest
wielostronna i moze byc zastosowana na róznych plaszczyznach
doswiadczenia i na tym wlasnie polega jej wartosc i twórcza sila.
Na pierwszej plaszczyznie musimy uwzglednic jedynie wartosc
wibracji i jej psychologiczne asocjacje. Na drugiej plaszczyznie
chodzi o interpretacje slowa, o ile taka moze zostac w ogóle
ustalona, oraz o duchowe i tradycyjne asocjacje mantry. Na
trzeciej plaszczyznie musimy ustalic kreacyjna, wzglednie
ewokacyjna wartosc mantry, która zalezna jest od specyficznego
doswiadczenia inicjacyjnego we wznioslej chwili przekazu mocy (skt.
abhiszeka).
Na koncu nalezy uwzglednic stale rozwijajaca sie i poglebiajaca
duchowa wartosc mantry, która przezywana jest przez sadhake
podczas praktyki i doswiadczenia rozwijajacej sie sadhany.
W takiej sadhanie mantra zajmuje rózne wymiary i wywoluje rózne
umyslowe wyobrazenia i obrazy wizyjne, w zaleznosci od
zastosowania mantry, czy to w uniwersalnym obszarze Dharmakaji,
czy Sambhogakaji - obszarze twórczej medytacji i duchowej
szczesliwosci; lub Nirmanakaji - obszarze aktywnosci i przemiany,
zarówno ciala jak i umyslu.
Ponadto w przypadku sylaby "zarodkowej' czyli bidza, musimy
uwzglednic stosunek czy zwiazek w jakim te sylaby sa uzyte,
poniewaz podobnie jak w przypadku symboli chemicznych i ich
kombinacji, tworza one szczególne znaczenie. Dlatego te sylabe
HRI mozemy omówic tutaj jedynie w powiazaniu z wymienionymi
uprzednio pierwszymi dwoma plaszczyznami.
H jest dzwiekiem witalnej zasady, dzwiekiem oddechu, owym symbolem
wszelkiego zycia. R jest dzwiekiem ognia, którego sylaba
zarodkowa jest RAM. I posiada najwieksza intensywnosc, najwyzsza
wibracje, zajmuje najwyzsze miejsce w dzwiekowej skali samoglosek
i reprezentuje dlatego najwyzsza duchowa aktywnosc i zróznicowanie.
Wymówiony z przydechem odglos (skt. wisarga), który opisujemy
przez H nie posiada zadnej wartosci dzwiekowej i uzywany jest w
jezyku tybetanskim jedynie jako napisany symbol (dwa male kola za
blokiem sylab), który pozostaje nie wypowiadany. Symbol ten odróznia
sylabe zarodkowa od slowa uzywanego na co dzien i podkresla jej
mantryczny charakter.
HRI oznacza doslownie "zaczerwienic sie" (czyli przyjac
kolor Amitabhy), wzglednie "wstydzic sie". W palijskiej
Abidhamie HRI zajmuje trzecie miejsce na liscie zbawiennych lub
cudownych (skt. sobhana) czynników swiadomosci, bezposrednio po
ufnosci w wierze (skt. saddha) i uwadze (skt. sati). Jesli
zanalizujemy psychologiczne zródlo uczucia, wzglednie wewnetrznej
zdolnosci wstydu, to odkryjemy, ze bazuje ono na
najszlachetniejszej wlasciwosci charakteru, a mianowicie na
wrodzonym poczuciu wartosci i odpowiedzialnosci. Jest to jedno z
najdziwniejszych i najsubtelniejszych zjawisk, gdzie dzialaja
najglebsze moce ludzkiego ducha, niezalezne od naszych pragnien,
naszej woli i naszego intelektu, wywolujac fizyczne reakcje (np.
zmiane krazenia krwi), wymykajace sie naszej kontroli.
Czym jest owa niepojeta tajemnicza sila? Jest to wewnetrzny glos,
moralne prawo (skt. dharma) w nas, glos sumienia, wewnetrznej
wiedzy (skt. bodhi), tzn. nie intelektualnej, lecz intuicyjnie -
spontanicznej wiedzy, dzieki której postepujemy wlasciwie, nie
oczekujac nagrody, czy przywilejów. Jest to wiodaca zasada i
cnota Bodhisttwy, który dziala nie bedac zwiazany z rezultatami
swoich czynów (skt. karma), poniewaz zrezygnowal z owoców
swojego dzialania, poswieciwszy sie oswieceniu wszystkich istot,
bez wzgledu na swoja wlasna pomyslnosc. I tak porównac go mozna
do Slonca, które swieci w ten sam sposób grzesznikom, co swietym,
jest on jednym z tych, którzy urzeczywistnili sie w HRI madroscia
wewnetrznej wizji Amitabhy.
To moze wystarczyc, aby wstepnie wyjasnic wewnetrzne znaczenie
sylaby HRI. Lecz podobnie jak napisana partytura nie jest w stanie
przekazac emocjonalnego czy duchowego wrazenia sluchania lub
wykonywanej muzyki, tak samo dzwiekowy symbol mantry i jego
dzwiekowa analiza nie moga oddac przezycia inicjowanego, ani
ujawnic doglebnego skutku, który wywoluje ona podczas
dlugotrwalej praktyki (skt. sadhany).
Aczkolwiek pierwszy bodziec pochodzi od guru, poprzez jego przekaz
mocy (skt. abhiszeka), a ile potrafi przy tym przenikac, zalezy od
jego wlasnego urzeczywistnienia oraz od przygotowania i zdolnosci
do przyjecia inicjowanego, to pózniej chodzi o to, czy i jak
dalece zdolny jest sadhaka podtrzymac mantre zywa i przemienic ja
w praktyke. Ktos na przyklad moze znac wzór na otrzymanie energii
atomowej, ale jesli nie wie jak zrealizowac to praktycznie - nie
potrafi jej wytworzyc.
Mantra nie posiada sily z siebie, lecz jest jedynie srodkiem
koncentracji. Kieruje i wyznacza sily i zdolnosci, które jako
takie moga zaistniec w jednostce, ale teraz znajduja sie poza jej
zwyklym zasiegiem.
Mantra, podobnie jak koan opiera sie kazdej racjonalizacji, lecz w
stosunku do koanu ma ona te zalete, ze prowadzi równomiernie do
bezposredniego doswiadczenia, a nie jak w przypadku koanu, gdzie
trzeba pozostawic przypadkowi to, czy doswiadczenie takie dojdzie
do skutku. Kazda mantra posiada takze specyficzny kierunek, który
prowadzi sadhake w coraz glebsze obszary swiadomosci, niezaleznie
od tego czy osignal on czy nie, najwyzsze urzeczywistnienie. A co
jeszcze istotniejsze - nie moze nigdy wprowadzic w blad, poniewaz
nie dazy do rozwiazania jakiegos problemu, lecz do usuniecia
przeszkód i zahamowan, rozwiazania wezlów (skt. grantha), w które
jak w sieci zlapalismy sie swiadomie lub nieswiadomie, poprzez
nasze pragnienia, nasze opinie i kumulujace sie nastepstwa naszych
przywiazan.
Kazda mysl tworzy nowa mysl i kazda odpowiedz wywoluje nowe
pytania. Jedynie wtedy, gdy uspokoja sie nasze mysli, a nasza
swiadomosc uzyska ponownie stan czystego oswiecenia i odczuwania,
otwieraja sie bramy wielkiego misterium ducha i pelnia sil
realizacji splywa na nas. Dlatego guru moze dokonac rytów
inicjacyjnych i przekazu mocy jedynie wtedy, gdy owa sile
nagromadzil w sobie podczas trudnych lat praktyki i nawet jeszcze
wtedy spedzi on wiele dni i nocy w glebokiej medytacji, nim wykona
jakikolwiek z owych rytów.
Jedynie ten, który mial szczescie doswiadczyc takiej fizyczno -
duchowej przemiany jaka dokonuje sie w guru przed naszymi oczyma,
moze przeczuwac co oznacza i jak jest mozliwe przeniesc na innych
cos ze szczescia i inspiracji z obszaru znajdujacego sie poza
wszelkimi slowami: obszaru Buddów, obszaru Oswiecenia. * Nota
red.:
Pisownia wyrazów sanskryckich w nawiasach została uproszczona i
spolszczona.
Tłumaczenie artykułu:
KARMA DARGYE
WARSZAWA 1981
|
|