Joga
- Pochodzenie i historia

Joga jest systemem duchowym, który powstał poprzez oddziaływanie na siebie dwóch wielkich kultur; aryjskiej i drawidyjskiej.

Kultura i wpływy Drawidów obecnie bardziej przetrwały na południu Indii, gdzie ludność ma nieco ciemniejszą karnację skóry. Ariowie to plemiona pochodzące z rejonów Syberii, które najechały na Indie około 2000 lat przed Chrystusem. Ich cera jest jaśniejsza i etnicznie ludzie pochodzenia aryjskiego i jaśniejszej cerze dominują w części północnej.

Joga powstała jako wypadkowa obu tych kultur. Kulturę wedyjską tworzyli kapłani pochodzenia aryjskiego. Jest wyższa forma szamanizmu - nakierowana nie tyle na bóstwa przyrody, ile na wyższe istoty niebiańskie. Wczesne Wedy to zazwyczaj opisy rytuałów do nawiązywania kontaktu z tymi bóstwami.

Dopiero z czasem, głęboką ofiarą ognia staje się medytacja - rytuał zewnętrzny przekształca się w proces wewnętrzny. Uważa się (w literaturze religioznawczej - np. u Eliade), że bardzo istotnie do tej przemiany przyczyniła się kultura miejscowych Drawidów. Kultura Ariów była bardziej patriarchalna, kapłańska i nakierowana na działanie i ekspansję. Kultura Drawidów zaś miała więcej cech osiadłego trybu życia, nastawionego na harmonię z rymami przyrody. 
Pod wpływem zmieszania się tych dwóch trendów z czasem rodziła się joga - jako połączenie aktywnej postawy dążenia do doskonałości, z pełną spokoju akceptacją tego co jest. 

Joga to ścieżka prowadząca do doskonałości. Ma ona zalecenia zdrowotne, oddechowe, jak i dotyczące sposobów medytacji - osiągania wyższych forma poznania. W okresie, kiedy dominowało podejście bardziej patriarchalne (męskie) - przeważał w kulturze Indii bardziej rytuał zewnętrzny. Inwokacja do bóstw dawała moc kontroli. Nieco podobnie jak w kulturze Starego Testamentu, gdzie rytuały do Jahwe miały dawać Izraelitom panowanie nad sąsiednimi plemionami (z tym, że w Indiach dominowały ofiary bezkrwawe - z nasion, pachnideł i innych składników roślinnych oraz ceniono suszone krowie łajno - nawóz, stosowane do dzisiaj w ofierze Agnihotry). 
Dzięki rodzimym wpływom matriarchalnym (sprzyjającym podejściu bardziej tantrycznemu, które szanuje także pierwiastek żeński i ziemski) - pojawiła się coraz bardziej postawa nakierowana na medytację, poznanie wnętrza i poznanie wewnętrznego wymiaru rzeczywistości. 

Zapewne kultury Ariów i Drawidów - dwóch głównych plemion zamieszkujących dawne Indie - nie są jedynym źródłem jogi. Pokrewne praktyki duchowe mogły występować w wielu innych sąsiadujących kulturach - zarówno na północy-wschód, jak i północny-zachód.

Ponadto warto jeszcze zwrócić uwagę na kwestię - jaką rolę odgrywa w jodze wysiłek i zmaganie woli. Otóż podejście bardziej męskie (patriarchalne) podkreśla rolę potęgi woli, rozwijanej m.in. poprzez bardzo mocną ascezę. Natomiast ujęcie bardziej patriarchalne większy nacisk kładzie na współpracę, na zrozumienie. Dotyczy to także postawy wobec ciała - nie forsujemy go nieustannie swoją silną wolą, ale także wsłuchujemy się w jego potrzeby i współpracujemy z nim. 
Zarówno w nauczaniu Buddy, jak i późniejszych Upaniszadach coraz bardziej jasny staje się pogląd, że faktyczna droga duchowa leży poza dwoma skrajnościami - poza postawą surowej ascezy, jak i pobłażania sobie.

Obecnie kiedy używa się słowa "joga" bardzo często ma się na myśli "asany" - postawy ciała wchodzące w skład ćwiczeń "hatha-joga". Samo słowa "ha-tha" oznacza "słońce i księżyc", inaczej mówiąc równowagę między energią solarną (słoneczną, męską" a lunarną (księżycową, żeńską). Czyli inaczej hatha joga ma doprowadzić do równowagi energii w ciele, odpowiadającej harmonii kra panuje w kosmosie. Hatha joga jest trzecim etapem systemu "radża joga", który zawiera ponadto ćwiczenia oddechowe, koncentracje i medytację. Ćwiczenia hatha jogi powinno wykonywać się w stanie pogłębionej relaksacji, wtedy mogą stać się zarówno ścieżką wzmacniającą zdrowie, jak i pogłębiającą naszą harmonię psychiczną i rozwijającą nas duchowo.

Oprócz systemu radża jogi rozwinęło się w Indiach także szereg innych ścieżek - zależnie od predyspozycji danej osoby. Osoby o dużych skłonnościach do działania na rzecz innych ludzi mogą np. praktykować karma jogę - jogę bezinteresownego działania dla innych. Osoby o wielkiej sile serca - mogą praktykować bhakti - jogę miłości i oddania. 
Jeżeli ktoś np. ma predyspozycje do bardzo szybkiego osiągnięcia oświecenie (wglądu w duchową naturę rzeczywistości) może praktykować bardziej ścieżkę sahadża (spontanicznego wglądu) lub dżniana jogi ( ścieżkę mądrości). Oprócz tego popularne są obecnie ścieżki laja jogi (związanej z czakrami), krija czy asztanga joga.

Pranava Yoga

 
powrót do góry strony